Verheven is de Here (Psalm 113)

... De psalm begint met een opwaartse beweging.

De psalm begint met een opwaartse beweging. God is boven de volken. Hij gaat het aards gedoe en aardse machten te boven. God is ook boven de hemel. In een andere psalm staat Gods troon in de hemel. En Jezus bidt: ‘Onze Vader, Die in de hemelen zijt’. Deze psalm grijpt hoger: God is boven de hemel. Zelfs de hoogste hemel is voor Hem te laag. God is werkelijk de Allerhoogste.

Afgoden en aardse machthebbers kennen zichzelf ook een hoge plaats toe en eisen van ons onderwerping. Doet God dat ook? Nee. Hij is anders omdat Hij niet alleen zeer hoog zit maar ook èn tegelijkertijd zeer laag ziet. De Hebreeuwse tekst is duidelijk: Hoog-zitten en laag-zien gaan altijd samen. Ze zijn onafscheidelijk. Dat maakt Gods hoogheid uniek. De hoge God ziet laag.

Daar weet Hagar over mee te praten. Nadat ze gevlucht was voor Sarai, belandde ze in de woestijn, het land van de dood. Maar God zag haar, zocht haar op en wees haar een uitweg. Daarna zei zij: U bent een God van het zien. God zag ook de ellende van de Israëlieten in Egypte. En dat zien was het begin van de uittocht. Het zien van God is dus veel meer dan observeren. Het is een daadwerkelijk zien, een reddend zien. Zo is de hoge God tegelijkertijd óók de God die ziet, dat wil zeggen: de God die redt. Die twee zijn onafscheidelijk. Zo wil God God-zijn.

***

De rijkdom van de psalm is nog niet uitgeput. Het unieke van God is nog niet ten volle tot zijn recht gekomen. De dichter heeft de hoogheid van God sterk benadrukt. God is hoger dan de volken, zelfs hoger dan de hemel. Maar wat doet God?

Hij verheft de man die in het vuil zit. Dat is een beeld van extreme armoede en uitstoting. Het is een man zonder toekomst. Maar God ziet hem en verheft hem.

Verheffen! Dat heeft het lied zojuist van God gezegd. Verheven is de HERE. Nu gebruikt de dichter hetzelfde werkwoord om te zeggen wat God met mensen doet. God, Die verheven is, verheft de geringe. Hij daalt af naar mensen in nood. En dan keert de beweging om. Mensen in nood worden door God opgericht. Er bovenuit getild. Ze worden verheven. Zoals God zelf verheven is.

Naast de man zonder toekomst, staat een vrouw zonder toekomst. Ze is kinderloos. Zíj krijgt van God een nieuwe plaats. God doet haar wonen in een gezin. Opnieuw gebruikt de dichter een werkwoord dat hij gebruikt heeft om Gods grootheid aan te duiden. God, Die hoog woont, doet kinderloze vrouwen wonen in haar gezin.

Afgoden eisen onderwerping. De Here, onze God, deelt Zijn eigen grootheid met ons. Hij houdt ons niet klein, maar Hij verheft ons.

***

Aan de vooravond van zijn lijden zong Jezus deze psalm. Hij weet dat Hij over enkele uren de man zal zijn die als oud vuil buiten de stad geworpen wordt. De mensen zullen Hem zijn toekomst, zelfs zijn leven, ontnemen. En zijn discipelen zullen Hem in de steek laten. Alleen zal Hij zijn, als een vrouw zonder kinderen.

Met dit lied zong Jezus dus over zichzelf. Hij zal de mens zonder toekomst worden. Toch gelooft Hij dat God Hem zal verheffen uit het stof, ja zelfs uit de dood. En God zal Hem omringen met kinderen, zonen en dochters door het geloof. Zo zong Jezus zichzelf het geloof te binnen. Zo zingen wij deze psalm ook. Er zijn nog veel te veel mensen zonder toekomst. Maar onze God zal het anders maken. Hen verheffen en doen wonen. Dat geloof maken we ons zingend eigen.